نسل آلفا کودکان آینده یا آینده ی کودکی؟
به گزارش کنکوری، یک حقوقدان به خبرآنلاین می گوید: «نظام آموزشی ایران هنوز درگیر چالش های قرن بیستم، مانند حافظه محوری و رقابت نمره محور است، در حالیکه نسل آلفا به آموزش مبتنی بر پروژه، تجربه و خلاقیت نیاز دارد. از نظر اجتماعی، نسل آلفا در بستری شکل گرفته است که مرز میان واقعیت و مجاز کمرنگ شده است.»
الهه جعفرزاده: در سپیده دم قرن بیست ویکم، بشر شاهد تولد نسلی است که در بطن فناوری، بحران و جهانی شدن رشد می کند؛ نسلی که به تعبیر خیلی از اندیشمندان، «آینده در اکنون» است. «نسل آلفا»، کودکانی هستند که نه فقط آینده را شکل می دهند، بلکه مفهوم کودکی را تعریف مجدد کرده اند. این نسل با خصوصیت های منحصربه فرد و نیازهای حقوقی جدید، جامعه را به بازاندیشی در نظام های آموزشی، فرهنگی و حقوقی فرا می خواند.
در همین خصوص، دکتر محمدمهدی سیدناصری، حقوقدان و پژوهشگر حقوق بین الملل کودکان، در گفت و گو با خبرآنلاین به شرح خصوصیت های نسل آلفا، تفاوت های آن با نسل زد و مسئولیت های جامعه برای پشتیبانی از این خردسالان آینده ساز می پردازد و در توصیف این نسل می گوید: «نسل آلفا، نسلی است که اولین گریه های خودرا در کنار صفحه نمایش ها سر داده اند، قدم نخست هایشان را در خانه هایی برداشته اند که اینترنت و هوش مصنوعی قسمتی از زیست روزمره آنست. آنان دیگر خردسالان جهانِ پسافناوری نیستند، بلکه خردسالان جهان درحال بازآفرینی اند.»
سیدناصری، حقوقدان و پژوهشگر ویژگی های متمایز نسل آلفا؛ خردسالان دیجیتال
نسل آلفا (متولدین بعد از ۲۰۱۰) در جهانی متولد شده اند که فناوری قسمتی از زیست روزمره است. برعکس نسل زد (متولدین حدود سالیان ۱۹۹۵ تا ۲۰۱۰)، که با فناوری آشنا شد، نسل آلفا با هوش مصنوعی گفت و گو می کند و هویتش تلفیقی از واقعیت و مجاز است.
به گفته سیدناصری، «به تعبیر روان شناسان، نسل آلفا ذهنی بصری، سریع و داده محور دارد، اما از نظر عاطفی نیازمند الگوهای تربیتی جدید است. از نظر اجتماعی، نسل آلفا در بستری شکل گرفته است که مرز میان واقعیت و مجاز کمرنگ شده است. هویت آنان تلفیقی از تجربه های عاطفی در جهان واقعی و تعامل های مجازی است. این نسل در محیطی چندفرهنگی و چندزبانه رشد می کند و از کودکی با ارزش ها و سبک های زندگی متنوع آشنا می شود. این تنوع، ذهنی باز و چندبعدی برایشان می سازد، اما خطر سردرگمی هویتی و کاهش انسجام فرهنگی را هم بهمراه دارد. از نظر روانی، نسل آلفا با چالش هایی چون اضطراب، کم توجهی و وابستگی به فناوری روبه روست، اما قدرت تحلیل، چندوظیفگی و درک تصویری بالاتری نسبت به نسل های پیشین دارد.»
تفاوت های حقوقی و تربیتی با نسل زد
نسل زد در عصر گسترش اینترنت با چالش هایی مانند: حفظ حریم خصوصی و رویارویی با خشونت سایبری مواجه بود، اما نسل آلفا در جهانی زندگی می کند که داده ها، الگوریتم ها و هوش مصنوعی تصمیم سازند.
این حقوقدان در ادامه توضیح می دهد: «نسل آلفا به حقوقی مانند حق بر داده، هویت دیجیتال، صیانت از ردپای آنلاین و فراموش شدن در فضای مجازی نیاز دارد. در عرصه تربیتی، نسل آلفا با آموزش سنتی ارتباط برقرار نمی نماید. این کودکان، یادگیرندگانی فعال و بصری اند که بجای انتقال صرف اطلاعات، به پرورش تفکر انتقادی، سواد دیجیتال، اخلاق فناوری و خودآگاهی فرهنگی نیاز دارند. نظام آموزشی باید از انتقال دانش به پرورش خلاقیت و مهارت های زندگی تغییر جهت دهد.»
هم چنین بخوانید: کودکان در سایه جنگ ۱۲ روزه؛ زخم های روانی و راهکارهای بازتوانی کودکان/ «فرهنگ اضطراب» چه طور در خردسالان نهادینه شد؟ حقوق خردسالان در عصر اینترنت؛ رضایت کودک برای حضور در فضای مجازی معتبر است؟/ کودک بلاگری به مثابه «بهره کشی مدرن»
آیا حقوق بین الملل پاسخگوی نیازهای نسل آلفا است؟
کنوانسیون حقوق کودک (۱۹۸۹) چارچوبی برای پشتیبانی از خردسالان عرضه کرده، اما در زمان تصویب، فناوری های امروزی مانند هوش مصنوعی و متاورس وجود نداشتند. بگفته سیدناصری، «تفسیر شماره ۲۵ کمیته حقوق کودک (۲۰۲۱) گام مهمی برای بروزرسانی حقوق خردسالان در فضای دیجیتال است، اما هنوز مطالبی مانند تعامل ایمن با هوش مصنوعی یا مالکیت فکری تولیدات دیجیتال خردسالان در خلأ قانونی قرار دارند. این فاصله میان اسناد حقوقی و واقعیت های دیجیتال نشان دهنده نیاز به بازبینی در قالب های بین المللی است.»
آماده سازی جامعه برای پذیرش نسل آلفا
جامعه امروز باید قبول کند که نسل آلفا با معیارهای نسل های پیشین قابل قضاوت نیست. سیدناصری تاکید می کند: «نظام آموزشی ایران هنوز درگیر چالش های قرن بیستم، مانند حافظه محوری و رقابت نمره محور است، در صورتیکه نسل آلفا به آموزش مبتنی بر پروژه، تجربه و خلاقیت نیاز دارد. جامعه باید با تقویت نهادهای فرهنگی و مشاوره ای، به والدین آموزش دهد که چطور با کودکانی که در فضای دیجیتال نفس می کشند، رابطه ای انسانی و آگاهانه برقرار کنند. مدارس هم باید از فضایی برای انباشت دانش به محیطی برای پرورش انسان های آینده تبدیل شوند.»
نقش آموزش رسمی و غیررسمی در هویت سازی
هویت نسل آلفا تلفیقی از تجربه های واقعی و دیجیتال است. آموزش رسمی، مانند برنامه های درسی، تنها قسمتی از این هویت را شکل می دهد. بخش بزرگ تر در آموزش غیررسمی، همچون فضای مجازی، بازیهای آنلاین و رسانه ها، ایجاد می شود. سیدناصری اخطار می دهد: «اگر آموزش رسمی نتواند جهت و معنا به این هویت بدهد، آموزش غیررسمی ممکنست خردسالان را گرفتار سردرگمی فرهنگی کند. هماهنگی بین نظام آموزشی و رسانه ای برای حفظ هویت ملی و اخلاقی خردسالان ایرانی لازم است.»
چالش های حقوقی جدید نسل آلفا
نسل آلفا با تهدیدات حقوقی بی سابقه ای رو به رو است، که سیدناصری به مهم ترین آنها اشاره می کند:
سرقت یا سوءاستفاده از داده های زیستی و دیجیتال (دیجیتال بایومتریک) تأثیرگذاری هوش مصنوعی های شخصی سازی شده بر رفتار و تصمیم ها تبلیغات هدفمند خردسالان بهره کشی دیجیتال و تولید محتوا توسط خردسالان در پلت فرم های تجاری تهدید به «ناپدیدی دیجیتال» یا حذف هویت در متاورس
او این چالش ها را «چرخش پارادایمی در حقوق کودک» می نامد و می گوید: «حمایت از خردسالان دیگر فقط به کار فیزیکی محدود نیست، بلکه باید از داده های آنها در مقابل نظام های اقتصادی دیجیتال محافظت گردد.»
تقویت مشارکت اجتماعی نسل آلفا
ماده ۱۲ کنوانسیون حقوق کودک بر حق خردسالان برای ابراز نظر و مشارکت در امور در رابطه با خود تاکید دارد. نسل آلفا، با توانایی حضور در شبکه های دیجیتال، می تواند در تصمیم سازی های اجتماعی نقش مؤثری ایفا کند.
سیدناصری دراین خصوص عنوان می کند: «این مشارکت باید قانونمند، آگاهانه و حمایت شده باشد. ایجاد پارلمان های دانش آموزی دیجیتال، پلت فرم های گفت و گوی کودکان، آموزش سواد حقوقی به زبان ساده و طراحی اپلیکیشن های مشارکتی ویژه خردسالان همچون ابزارهایی است که می تواند زمینه ساز تحقق این حق شود. این نسل، آینه تمام نمای تحولات فرهنگی، فناورانه و اخلاقی عصر ماست. هر جامعه ای که درک عمیق تری از نیازها و خصوصیت های آنان داشته باشد، آینده ای پایدارتر، انسانی تر و اخلاقی تر برای خود رقم خواهد زد. اگر نظام حقوقی، تربیتی و اجتماعی ما نتواند با این نسل هم گام شود، فاصله میان کودک و جامعه به شکافی نسلی بدل خواهد شد که نه قانون و نه آموزش قادر به پر کردنش نخواهد بود. حالا زمان آنست که حقوق کودک از کتاب های قانون به دنیای دیجیتال مهاجرت کند؛ جایی که نسل آلفا زندگی می کند، می اندیشد و آینده را می سازد.»
منبع: كنكوری
این مطلب را می پسندید؟
(1)
(0)
تازه ترین مطالب مرتبط
نظرات بینندگان کنکوری در مورد این مطلب
نظر شما در مورد این مطلب کنکوری
نام:
ایمیل:
نظر:
سوال:
= ۶ بعلاوه ۴