ماجرای بمب پسر کوچک
به گزارش کنکوری، دقیقاً هشتاد سال از انفجار ناشی از بمباران اتمی هیروشیما می گذرد. در 6 اوت 1945 - 15مرداد 1324 شمسی، ساعت 8: 15، نخستین بمب اتمی جهان بر مرکز هیروشیما انداخته شد.
این بمب که little boy «پسر کوچک» نامیده شد یک بمب اتمی از نوع تفنگی بود. این بمب با شلیک یک قطعه اورانیوم ۲۳۵ به قطعه دیگر انفجاری قدرتمند با حدود ۱۵ کیلوتن نیرو ایجاد می کرد. بعد از انفجار، یک گوی آتشین تولید شد که دما را تا ۷۰۰۰ درجه سانتیگراد افزایش داد. این انفجار همین طور امواج لرزه ای ایجاد کرد که از سرعت صوت فراتر می رفت. این امواج شوک، همراه با تشعشعات آزاد شده، هزاران نفر را کشتند و هیروشیما، که آن زمان شهری با ساختمان های چوبی و کاغذی بود، را به جهنمی سهمگین تبدیل کردند.
پس از انفجار، بارندگی شدید باران سیاه که حاوی ذرات رادیواکتیو بود، موجب آلودگی گسترده شد. آنهایی که برای جستجوی مفقودین به مرکز انفجار نزدیک شدند، در معرض این تشعشعات قرار گرفتند.
سه روز بعد، در ساعات اولیه ۹ اوت ۱۹۴۵ – ۱۸ مرداد ۱۳۲۴ شمسی -، دومین هواپیمای آمریکایی از جزیره تینیان در اقیانوس آرام به پرواز درآمد. بمب هسته ای با نام رمز Fat Man «مرد چاق» بمبی پیشرفته تر مبتنی بر پلوتونیوم بر ناگازاکی انداخت که در «آزمایش ترینیتی» ۱۶ ژوییه ۱۹۴۵ آزمایش شده بود. این بمب ابتدا برای شهر کوکورا به عنوان هدف اصلی درنظر گرفته شده بود، خدمه هواپیما به سبب لایه متراکم ابرها بمب را بر ناگازاکی انداختند.
گزارش ها در مورد تلفات ناشی از بمباران متفاوت می باشد، و تخمین ها تا ۱۶۶۰۰۰ کشته را - عمدتا غیرنظامی - نشان میدهد.
بمباران اتمی هیروشیما (۶ آگوست ۱۹۴۵) و ناگازاکی (۹ آگوست ۱۹۴۵) رویدادهای فاجعه باری بودند که ویرانی عظیمی به بار آوردند، این انفجارها امواج لرزه ای مشابه زلزله های کوچک ایجاد کردند که توسط ابزارها قابل تشخیص بودند.
بمب اتمی هیروشیما (۶ آگوست ۱۹۴۵) - "پسر کوچک" (بمب اورانیومی) قدرت انفجاری معادل حدود ۱۵ کیلوتن تی ان تی داشت. بزرگای زلزله مصنوعی حاصله معادل تخمینی حدود ۴.۶ است. موج انفجار فوری حدود ۱۳ کیلومتر مربع را ویران کرد. تخمین زده می شود حدود ۷۰ تا ۸۰ هزار نفر فوراً کشته شدند و کل تلفات تا انتهای سال به حدود ۱۴۰ هزار نفر رسید. این بمب انفجار موج ضربه ای (شوک) ایجاد کرد که در لرزه نگارها ثبت گردید و البته این نگاشت یک زلزله زمینساختی نبود.
بمب ناکازاکی (۹ آگوست ۱۹۴۵) - "مرد چاق" (بمب پلوتونیومی) قدرت انفجاری معادل حدود ۲۱ کیلوتن تی ان تی داشت. بزرگای زلزله مصنوعی معادل تخمینی: حدود ۴.۸ داشت. میزان تخریب به سبب ناهمواری زمین، حدود ۵ کیلومتر مربع با خاک یکسان شد حدود ۴۰ تا ۷۰ هزار نفر فوراً کشته شدند و کل تلفات تا انتهای سال حدود ۷۴ هزار نفر بود.
مشابه هیروشیما، این انفجار امواج لرزه ای قابل تشخیص ایجاد کرد، اما هیچ گسیختگی زمینساختی گسله ایجاد نکرد.
انفجارهای هسته ای انرژی را در بالای سطح زمین آزاد می کنند و نه در صفحه گسل، حتی آزمایش های هسته ای زیرزمینی (مانند آزمایش های جنگ سرد) به ندرت موجب زلزله های قابل توجه شدند.
انرژی بمب های هیوشیما و ناگازاکی (حدود ۱۵ تا ۲۱ کیلوتن) بسیار ضعیف تر از زلزله های طبیعی بزرگ بود (یک زلزله با بزرگای ۶، انرژی معادل حدود یک مگاتن تی ان تی آزاد می کند).
انفجار بیروت در ۴ اوت ۲۰۲۰ -۱۳ مرداد ۱۳۹۹-(حدود ۰.۶ کیلوتن تی ان تی ) به عنوان یک رویداد لرزه ای با بزرگای ۳.۳ ثبت گردید. بمب تزار شوروی (۱۹۶۱، ۵۰ مگاتن کیلوتن) بزرگترین انفجار ساخته دست بشر بود، زلزله ای مصنوعی با بزرگای ۵.۵ را سبب شد اما هنوز موجب زلزله های زمینساختی نشد.
بمب های اتمی موجب ایجاد امواج انفجاری ویرانگر و ارتعاشات لرزه ای مصنوعی شدند، اما زلزله زمینساختی ایجاد نکردند. بالاتر از ۲۰۰۰ آزمایش هسته ای بعد از سال ۱۹۴۵ انجام شد که به گسترش سلاح های هسته ای و توسعه زرادخانه هایی بسیار قدرتمندتر از بمب هایی که بر هیروشیما و ناگازاکی انداخته شدند انجامید. یک انفجار هسته ای می تواند موجب زلزله و حتی یک توالی پس لرزه شود. با این وجود، زلزله های ناشی از انفجارها بسیار کوچکتر از زلزله معادل بوده و توالی پس لرزه ها، پس لرزه های کمتر و کوچکتری نسبت به یک زلزله با اندازه مشابه به وجود می آورد. همه انفجارها موجب زلزله نشده اند. دامنه یک زلزله احتمالی ناشی از انفجار به چند ده کیلومتر از نقطه شلیک محدود می شود.
احتمال انفجارهای هسته ای بزرگ در سایت آزمایش نوادا که موجب زلزله های مخرب در کالیفرنیا می شود، در سال ۱۹۶۹ بطور عمومی عنوان شد. به عنوان آزمایشی برای این احتمال، میزان وقوع زلزله در شمال کالیفرنیا (با بزرگای ۳.۵ و بزرگتر) و زمان های شناخته شده شش آزمایش بزرگ هسته ای ۱۹۶۵-۱۹۶۹ هیچ اوجی در لرزه خیزی در زمان انفجارها رخ نمی دهد بدین سبب انفجار ها سبب افزایش لرزه خیزی زمینساختی نشدند. بزرگترین آزمایش های هسته ای زیرزمینی انجام شده توسط ایالات متحده در آخر غربی جزایر آلوسین در آمچیتکا منفجر شدند. بزرگترین این آزمایش ها، یک آزمایش پنج مگاتنی (با نام رمز Cannikin) بود که در ۶ نوامبر ۱۹۷۱ با آزادسازی انرژی معادل یک زلزله ۶.۹ رخ داد. این آزمایش هیچ زلزله ای را در جزایر لرزه خیز Aleutian ایجاد نکرد. تحت شرایط خاص، یک انفجار می تواند موجب فعالیت لرزه ای شبیه به زلزله شود.
آزمایش های هسته ای زیرزمینی مقادیر عظیمی از انرژی را تولید می کنند و امواج لرزه ای مشابه زلزله های طبیعی آزاد می کنند. این انفجارها می توانند در لرزه سنج ها ثبت شوند و در گذشته گاهی اوقات با زلزله های زمینساختی طبیعی اشتباه گرفته می شد.
قدرت (آزادسازی انرژی) انفجار، بزرگای رویداد لرزه ای را تعیین می کند. آزمایش هسته ای کره شمالی در سال ۲۰۱۷ معادل یک رویداد لرزه ای با بزرگای معادل ۶.۳ بود.
انفجارهای شیمیایی (معدنکاری و تخریب) که برای خرد شدن سنگ استفاده می شوند یا تخریب های کنترل شده می توانند امواج لرزه ای جزئی ایجاد کنند، بااینکه به طور معمول بسیار کوچکتر از زلزله های طبیعی هستند و این نوع زلزله ها به طور معمول محلی هستند و به ندرت از زلزله های با بزرگای ۱ تا ۳ بزرگتر می شوند
انفجارهای آتشفشانی گاهی شامل انفجارهای شدید هستند انفجار کراکاتوآ در سال ۱۸۸۳ زلزله بزرگی ایجاد کرد. حتی به سبب آزاد شدن ناگهانی فشار، این نوع انفجارات موجب ایجاد زلزله های زمینساختی هم میشوند.
رویداد لرزه ای ناشی از انفجار بطور معمول کم ژرفا و الگوی موج فشاری با امواج P غالب و مکان آن نزدیک محل انفجار، و مدت زمان آن کوتاه، ناگهانی، و بطور معمول بدون پس لرزه هستند. اینها نکاتی است که به تشخیص زلزله های ناشی از انفجارات از زلزله های زمینساختی کمک می کنند.
اگر انفجار در نزدیکی یک خط گسل تحت فشار رخ دهد، از نظر نظریه می تواند به عنوان یک "ماشه" عمل کند، شبیه به نحوه عملکرد لرزه خیزی ناشی از مخزن. بیشتر انفجارهای ساخته دست بشر فاقد انرژی ضروری جهت تأثیر قابل توجه بر ورقه های زمینساختی هستند. آزمایش هسته ای کره شمالی در سال ۲۰۰۶ به عنوان یک رویداد زلزله مصنوعی با بزرگای ۴.۳ تشخیص داده شد. انفجار چاه دفع زباله در اوکلاهما در سال ۲۰۱۱ - به سبب تغییرات فشار زیرزمینی منجر به لرزش های کوچک شد.
انفجارهای مصنوعی بزرگ مانند آزمایش های هسته ای می توانند به میزان کافی قدرتمند باشند که به عنوان رویدادهای لرزه ای – زلزله ناشی ازانفجار - طبقه بندی شوند.
*استاد دانشگاه
۴۷۴۷
منبع: كنكوری
این مطلب را می پسندید؟
(1)
(0)
تازه ترین مطالب مرتبط
نظرات بینندگان کنکوری در مورد این مطلب
نظر شما در مورد این مطلب کنکوری
نام:
ایمیل:
نظر:
سوال:
= ۲ بعلاوه ۱