دست خالی شعر معاصر از جنبه های فکری حضرت زهرا(س)
به گزارش کنکوری، حمیدرضا شکارسری با تاکید بر اینکه حفظ حرمت ها از بایدهای شعر فاطمی است، می گوید: در شعر فاطمی علاوه بر کمی، رشد کیفی هم داریم اما در جنبه های دراماتیک و داستانی آن. شعر معاصر از جنبه های فکری و اندیشه ای این بزرگواران، دست خالی است.
این شاعر در گفتگو با ایسنا در رابطه با شعر فاطمی ضمن اشاره به سابقه آن اظهار نمود: شعر فاطمی، سابقه طولانی ای دارد، خود معصومین (ع) طبع شعر داشتند و حوادث مختلف را در فرم شعر عرضه می کردند و این زمینه فراهم گردید تا بعدها شیعیان که از سیره معصومین (ع) تبعیت می کردند، شعر را برای بیان مفاهیم مورد نظرشان استفاده کنند؛ مثلاً ما در رابطه با مراسم عروسی حضرت فاطمه (س) و حضرت علی(ع) شعر داریم. همراهان و حتی رسول الله(ص) سطرهایی سروده اند یا نصایح حضرت زهرا (س) برای امام حسن(ع) و امام حسین(ع) در چارچوب شعر بوده است.
او با بیان اینکه شیعیان برای بیان حادثه شهادت حضرت زهرا (س) از شعر استفاده می کردند، اضافه کرد: اولین شعرهایی که در آن به حضرت زهرا (س) اشاره شده، در مجلس یزید بن معاویه بوده است؛ یحی بن حکم برادر مروان با چنین مضمونی شعر گفته است: «سرهایی که در کنار "طف" جدا شد از نظر خویشاوندی نزدیکتر از پسر زیاد و بنده ای ست دارای نسب پستی ست. حالا امیه روزگاری دارد که دودمانش به شماره ریگ هاست اما دختر رسول خدا دودمانی ندارد.»
این منتقد ادبی تصریح کرد: در تاریخ اسلام همیشه به دو حادثه اشاره می شده، یکی شهادت حضرت زهرا (س) و ماجراهای آن و داستان عاشورا و کربلا. در واقع شیعه هرگاه بخواهد به مسائل و مفاهیم مورد نظر خود اشاره کند، دو نوع گریز دارد؛ یکی گریز به زندگی حضرت زهرا (ع) و شهادت ایشان و دیگری حادثه کربلا و نهضت عاشورا. توجه به زندگی حضرت زهرا(س) در میان شاعران عرب سابقه بسیاری دارد و در میان شاعران فارسی زبان هم آثار خیلی از کسایی مروزی، قوامی رازی، رودکی، سنایی غزنوی، خواجوی کرمانی و حتی ناصر خسرو و..، شاعران دوره خراسانی و بعدها شاعران سبک عراقی در رابطه با شخصیت و سیمای حضرت زهرا (ع) و شهادت آن بزرگوار داریم، مثلاً امیر معزی شعری دارد «بود با زهرا و حیدر حجت پیغمبری/ لاجرم بنشاند پیغمبر سزایی با سزا» یا محمود بن یمین الدین می گوید «که خاتــون محشر گـــذر مــی کنــــد / ز آب مــژه خاک تــر مــی کنــــد» که اشاره به مصائب آن حضرت دارد. شعر شاعران کلاسیک ما پشتوانه ای برای شاعران دوره معاصر است تا بتوانند به شیوه های مختلف به شخصیت این بزرگواران نزدیک بشوند.
شکارسری ضمن اشاره به تقسیم بندی های مختلف در حوزه شعر فاطمی دوره معاصر، اظهار داشت: یک گونه شعری به حوادث زندگی آن حضرت مانند «ماجرای فدک» و شهادت آن بزرگوار می پردازد که یک نگرش «روایی و تاریخی» است. دومین گونه شعر به حوادث با نگرش «عاطفی و احساسی» می پردازد. نوع سوم شعرها اساسا مدح شخصیت ایشان است که طبعا تخیل در آن دخیل است. نوع آخر نگرش «فلسفی و کلامی» است که در این نوع تخیل جای کمی دارد. در این نگاههای شعری، هرگاه شاعر احساسات و عواطف خویش را پررنگ تر کند یا تحت تاثیر قرار دادن مخاطب برایش مهم شود، این خطر به وجود می آید که از بعضی از خطوط قرمز عبور کند.
این شاعر در ادامه تاکید کرد: باید حرمت ها در شعرهایی که در رابطه با شخصیت معصومین (ع) است، رعایت شود؛ حد و مرزهایی در نزدیک شدن به شخصیت ها وجود دارد که باید رعایت شود. این شخصیت ها نورهایی هستند که ازل وجود داشتند، این شخصیت ها آنقدر والا هستند که نزدیک شدن به آنها، به شیوه زمینی نیست ازاین رو از این منظر حرمت ها باید رعایت شود. گاه به خاطر اینکه احساست و عواطف مخاطب را در تکایا و هیئت ها تحت قرار دهند، با نگاه آدم های معمولی در رابطه با آنها صحبت می کنند، این بزرگواران انسان های معمولی ای نیستند و نزدیک شدن به وجوه مادی شخصیت ها و دایره واژگان در این موارد دقت بسیاری می طلبد و از هر واژه ای نمی شود استفاده نمود. نمی گویم طنز جایگاهی در این نوع شعرها ندارد، اما دقت بسیاری می خواهد.
او ضمن اشاره به جناح بندی های سیاسی در این روزگار ما، اظهار داشت: هرکدام از این جناح ها بگونه ای خویش را به معصومین منتسب می کنند. باید در این انتصاب ها دقت کنیم؛ چونکه آنچه ما انجام می دهیم درست یا غلط از راه این شعرها به معصومین منتسب می شود و امکان دارد مخاطب قضاوت هایی بکند. این ها خیلی مهم می باشد و باید مورد توجه شاعران باشد. زمانی که در رابطه با حضرت زهرا(ع) می نویسیم، باید دقت نماییم شعار ندهیم. در واقع به شعریت شعر باید دقت نماییم. اینکه صرفاً اثری بسازیم که در هیأت ها و تکایا استفاده شود، کفایت نمی نماید. استحقاق معصومین بیشتر از این حرف هاست و شعریت اثر خیلی مهم است. در واقع در شعر شیعی و شعر فاطمی باید بتوانیم بین فرم و محتوا تعادل برقرار نماییم و چنین نشود فقط محتوا مهم باشد. جنبه های تکنیکی اثر به همان اندازه مهم می باشد که جنبه های معنایی اثر مهم می باشد.
حمیدرضا شکارسری در رابطه با نقدهایی که در رابطه با افزایش کمی شعرهای فاطمی که کیفیت چندانی ندارند مطرح می شود، اظهار داشت: امروزه شعر عینی شده و به جنبه های تصویری و دراماتیک توجه دارد. طبعا شعرهای شیعی هم به این جهت حرکت کرده و به جنبه های تصویری، عینی و جزئی نگرانه دقت می کند. به خاطر جنبه های عینی و تصویری، حوادث عاشورا و نحوه شهادت حضرت زهرا (س) در شعر امروز بسیار پربسامدتر است و هرچقدر به سمت درام حرکت کنید، امکان بروز بیشتری پیدا می کند. اگر از جنبه های فکری و اندیشه ای این بزرگواران در شعر صحبت نماییم، شعر امروز خالی از این نگرش است. به نظرم چنین نیست که شعر رشد کمی داشته و رشد کیفی نداشته باشد، رشد کیفی داریم اما در جنبه های دراماتیک و داستانی آن. اما شعر معاصر از جنبه های فکری و اندیشه ای این بزرگواران به خاطر ماهیتش، دست خالی است.
منبع: كنكوری
این مطلب را می پسندید؟
(1)
(0)
تازه ترین مطالب مرتبط
نظرات بینندگان در مورد این مطلب