كارشناسان در گفت وگو با كنكوری بررسی كردند؛
طرح تحول آموزش پزشكی پس از ۴ سال به كجا رسید؟
كنكوری: حدود چهار سال از تدوین سند تحول آموزش علوم پزشكی و اقدامات انجام شده در امتداد این سند می گذرد. با عنایت به اینكه قرار بود نتایج اولیه اجرای این طرح پنج سال از آغاز آن قابل مشاهد باشد حال سئوالات زیادی درباب میزان عملیاتی شدن این سند و همین طور نتایج اجرای آن و اینكه آیا این برنامه، آموزش علوم پزشكی را متحول می كند یا خیر؟ وجود دارد.
به گزارش كنكوری به نقل از ایسنا، اهمیت آموزش پزشكی و توسعه كمی و كیفی آن در كشور و همینطور زیانبار بودن نادیده گرفتن آموزش این علوم به جهت ارتباط مستقیم آن با سلامت افراد جامعه بر كسی پوشیده نیست. در عین حال توجه به این حوزه می تواند ضمن بین المللی سازی دانش پزشكی كشور و مطرح كردن كشورمان در حوزه های علمی بین المللی، به استقامت بخشیدن زیرساخت های حوزه سلامت و همینطور كاهش هزینه های بهداشت و درمان و كاهش خطاهای پزشكی منجر شود.
در سال های اخیر با وجود اهمیت آموزش علوم پزشكی و نقش به سزای آن در سیستم بهداشت و درمان كشور، این حوزه در اولویت دوم پس از مساله بهداشت و درمان قرار گرفته و به موضوعی حاشیه ای در حوزه سلامت بدل شده است.
به قول برخی كارشناسان، در دهه های اخیر بعد از ادغام آموزش علوم پزشكی در وزارت بهداشت، امر "آموزش پزشكی" بعنوان موضوعی جانبی همواره در اولویت دوم بودجه دهی و برنامه ریزی های كلان حوزه سلامت بوده است.
بنابراین از سال ۹۴ یعنی چهار سال قبل سند تحول و نوآوری در آموزش علوم پزشكی در چارچوب ۱۲ بسته شامل "بسته آینده نگری و مرجعیت علمی در آموزش پزشكی"، "بسته حركت به سمت دانشگاه های نسل سوم"، "بسته آموزش پاسخگو و عدالت محور"، "بسته توسعه راهبری، هدفمندی و ماموریت گرایی آموزش پزشكی"، "بسته آمایش سرزمین، ماموریت گرایی، تمركزگرایی و ارتقای توانمندی دانشگاه ها"، "بسته نهادینه سازی رویكرد آموزش پاسخگو در نظام سلامت"، "بسته اعتلای اخلاق حرفه ای"، "بسته بین المللی سازی آموزش علوم پزشكی"، "بسته توسعه آموزش مجازی در علوم پزشكی"، "بسته ارتقا نظام ارزیابی و آزمون های علوم پزشكی"، "بسته اعتبار بخشی بیمارستان های آموزشی"، " بسته توسعه و ارتقای زیرساخت های آموزش علوم پزشكی" طراحی شده است.
در پیشینه سند تحول و نوآوری در آموزش علوم پزشكی آمده است كه با عنایت به گسترش قابل ملاحظه دانشگاه های علوم پزشكی و مؤسسات آموزش عالی سلامت در كشور و وجود زیرساخت های مناسب برای ارتقای كمی و كیفی آموزش عالی در حوزه سلامت، ترسیم نقشه راهی روشن و مبتنی بر شواهد و اسناد بالادستی امری ضروری و اجتناب ناپذیر است و برنامه جامع آموزش عالی نظام سلامت در جهت تحقق اهداف برنامه تحول نظام سلامت، سندی راهبردی است كه بر اساس اسناد بالادستی همچون چشم انداز ایران ۱۴۰۴، نقشه جامع علمی كشور، نقشه جامع علمی سلامت و برنامه تحول نظام سلامت تدوین می شود.
در همین راستا نیز وزارت بهداشت عملیات خودرا از حدود چهار سال پیش در حوزه اجرایی كردن سند تحول آموزش شروع كرده و در هر یك از بسته های ۱۲ گانه سند تحول آموزش فعالیت هایی انجام داده است.
طرح تحول آموزش پزشكی پس از چهار سال
بر اساس گزارش معاونت آموزشی وزارت بهداشت، برنامه عملیاتی طرح تحول آموزش ۴۴ برنامه و ۲۳۵ فعالیت در زیرمجموعه دارد كه این برنامه ها برای ۱۰ منطقه آمایشی، بیشتر از ۶۰ دانشگاه و دانشكده علوم پزشكی تعریف شده است. در جهت ماموریت گرایی دانشگاه های علوم پزشكی هم اكنون ۵۰ مأموریت تعریف و هر مأموریت به یك منطقه داده شده و حیطه های علمی بعنوان مأموریت دانشگاه ها بوجود آمده است.
طبق گزارش ها در جهت اجرایی شدن بسته توسعه راهبری، هدفمندی و ماموریت گرایی آموزش پزشكی تاكنون، حدود ۹۰ درصد سرفصل های آموزشی كه ۲۰۰ مورد را در بر می گیرد بازبینی و همینطور كمیته بین رشته ای با نظارت وزارت علوم ایجاد و دستورالعمل هایی در ارتباط با بازبینی دروس تعریف شده است.
بازنگری ۹۰ درصد سرفصل های آموزش پزشكی
در این رابطه دكتر سید حسن امامی رضوی دبیر شورایعالی برنامه ریزی علوم پزشكی در گفتگو با ایسنا، راه اندازی و توجه به رشته های میان رشته ای را یكی از مهمترین سیاست های وزارت بهداشت در حوزه آموزشی عنوان نمود و اظهار داشت: راه اندازی این نوع رشته ها امروزه یكی از نیازهای جدید جامعه به حساب می آید؛ چونكه مشكلات اصلی جامعه به حوزه های درمان و بهداشت تا حدودی در كشور برطرف شده است. اما وقتی می خواهیم در مرزهای دانش حركت و مرجعیت علمی كسب نماییم، باید دنبال رشته هایی باشیم كه اثربخشی داشته باشد و نیازهای مردم را برطرف كند.
ایشان در ادامه خاطرنشان كرد: هم اكنون پیرو اجرای طرح تحول آموزش پزشكی، بازبینی رشته های علوم پزشكی مدام در حال انجام می باشد و می توانیم بگوییم سرفصل های آموزشی رشته های علوم پزشكی تقریباً به روز است. مثلاً یكی از مواردی كه در حوزه بازبینی بعنوان آموزش پاسخگو مورد توجه قرار دادیم، سوژه تدوین برنامه های آموزشی مبتنی بر توانمندی و پیامد است، به همین جهت از دو سال پیش برنامه درسی آموزش رشته پزشكی عمومی و دامپزشكی بر مبنای همین نیاز طراحی شد و امروزه در دانشگاه های علوم پزشكی اجرایی می شود و در حال اجرای بازبینی رشته داروسازی هستیم.
دبیر شورایعالی برنامه ریزی علوم پزشكی با تاكید بر اینكه بیشتر از ۹۰ درصد برنامه های درسی رشته علوم پزشكی بازبینی شده است، اظهار داشت: بر مبنای برنامه تدوین شده، بازبینی هر رشته ای هر ۵ سال یك مرتبه انجام می گیرد. اما در روش بازبینی نیازمند یك سری نوآوری بودیم كه خوشبختانه به این مورد نیز دست یافتیم.
دكتر امامی رضوی تصریح كرد: بازبینی برنامه های درسی رشته های علوم پزشكی مبتنی بر توانمندی، یكی از نوآوری هایی بود كه توانستیم اجرایی نماییم.
همینطور بر مبنای گفته دكتر لاریجانی معاون آموزشی وزارت بهداشت، شورایعالی اخلاق نیز در راه اجرایی شدن بسته اخلاق حرفه ای در وزارت بهداشت تشكیل شده و هم اكنون همه دانشگاه های علوم پزشكی دارای شورایعالی اخلاق هستند.
جذب بیشتر از ۲۰۰۰ دانشجوی خارجی
بر اساس گزارش های وزارت بهداشت، در حوزه بین المللی سازی نیز سندی در شورایعالی انقلاب فرهنگی با مشاركت وزارت بهداشت تدوین شد كه می تواند قدم رو به جلویی در حوزه تحقق اهداف بسته بین المللی سازی در زمینه های توسعه دانش های نوین با تاكید بر حیطه های میان رشته ای و تمركز بر علوم و تكنولوژی های جدید، حضور در عرصه های آموزشی منطقه ای و جهانی، ارتقای منابع انسانی بخش آموزش عالی سلامت و خلق ثروت دانش بنیان در عرصه آموزش عالی سلامت باشد. همینطور در جهت اجرایی شدن این بسته هم اكنون بیشتر از ۲۰۰۰ دانشجوی خارجی در دانشگاه های علوم پزشكی كشور مشغول به تحصیل هستند.
همینطور وزارت بهداشت دانشگاه مجازی را جهت تحقق اهداف توسعه زیرساخت های آموزشی مجازی ایجاد كرد و راه اندازی رشته كارشناسی ارشد آموزش پزشكی مجازی از دیگر فعالیت ها در جهت اهداف بسته توسعه آموزش مجازی در علوم پزشكی بوده است و اعتبار بخشی تمام مؤسسات و بیمارستان های آموزشی در ادامه عملیات اجرایی سند طرح تحول آموزش علوم پزشكی از دیگر اقدامات وزارت بهداشت بوده است.
اعلام نتایج اعتبار بخشی دانشگاه ها
در این خصوص دكتر سیدعلی حسینی رئیس مركز هیأت علمی وزارت بهداشت در گفت و گو با ایسنا از اختتام دور اول اجرای طرح اعتبار بخشی دانشگاه های علوم پزشكی كشور اطلاع داد و اظهار داشت: طرح اعتبار بخشی مؤسسه ها و مراكز آموزشی درمانی جزو یازده بسته تحول آموزش پزشكی است كه از سال ۹۴ در وزارت بهداشت طراحی شده است.
ایشان در ادامه اضافه كرد: در ارتباط با اجرای برنامه اعتبار بخشی مؤسسات آموزشی، ما با دانشگاه ها مذاكراتی كردیم و در نهایت این برنامه در دانشگاه ها اجرایی شد و بر مبنای نتایج اولیه اعتبار بخشی حدود ۷ مؤسسه از ۶۰ مؤسسه آموزش عالی آموزش پزشكی كشور موفق شدند نمره قابل قبولی را كسب كنند و تعداد دیگری از دانشگاه ها نیز موظف شدند كه طی یك سال آینده شاخصهای لازم اعتبار بخشی را اجرایی نمایند تا به سمتی حركت نماییم كه كیفیت آموزش پزشكی در كشور تضمین شود.
رئیس مركز هیأت علمی وزارت بهداشت تصریح كرد: در جهت تدوین برنامه تحول آموزش پزشكی ما چندین برنامه با عنوان "اخلاق حرفه ای"، "تقویت زیر ساخت های دانشگاه های علوم پزشكی كشور"، "توجه به آموزش مجازی" و غیره را در دانشگاه ها اجرایی می نماییم و اعتبار بخشی مراكز آموزشی تنها یكی از این برنامه ها است. البته در كنار این برنامه ها بسته های در رابطه با عدالت آموزشی، توسعه دانشگاه های نسل سوم و بین المللی سازی دانشگاه های بین المللی اجرایی می شوند.
دكتر حسینی تصریح كرد: دور اول اعتبار بخشی مراكز و مؤسسات آموزش پزشكی در سال ۹۵ اجرایی شد و بر این اساس دانشگاه ها مورد ارزیابی قرار گرفتند و دور دوم ارزشیابی مؤسسات نیز امسال در تمامی دانشگاه های علوم پزشكی اجرا خواهد شد.
همچنین معاون آموزشی وزارت بهداشت از همكاری با بخش خصوصی برای اجرایی شدن سند تحول آموزش اطلاع داده و اعلام نموده آیین نامه های اجرایی راهبردهای مشاركت بخش خصوصی در آموزش علوم پزشكی در حال تدوین است و بزودی به دانشگاه ها ابلاغ می شود.
در جهت بسته آموزشی پاسخگو و عدالت محور تأسیس ۱۵ دانشكده و ۲۲ مجتمع آموزش عالی سلامت در شهرستان ها را از اقدامات صورت گرفته و راه اندازی ۶۹ رشته مقطع در دانشكده های شهرستان های غیر از محل دانشگاه علوم پزشكی به منظور افزایش دسترسی محیطی به آموزش عالی دولتی از دیگر اقدامات در این عرصه بوده است.
نتایج چهار ساله طرح تحول آموزش پزشكی
اما اینكه پس از گذشت بیشتر از چهار سال از اجرای برنامه طرح تحول آموزش پزشكی امروز در چه مرحله ای از اجرای این برنامه قرار داریم و آیا می توان گزارش موفقی از اجرای پنج ساله آن نمایش داد امری است كه دكتر پورعباسی دبیر ستاد تحول و نوآوری دانشگاه های علوم پزشكی در گفت و گو با ایسنا، به آن پاسخ داد و اظهار نمود: اگر ما یك قایق تندرو و كشتی نفت كش را با یكدیگر در نظر بگیریم یقیناً تفاوت های زیادی بین این دو از لحاظ سرعت وجود دارد. تفاوت سیاست، شیوه نامه و همینطور دستور العمل نیز مانند مثال این كشتی و قایق است. در واقع اگر در یك جامعه سیاستی مستقر و منجر به خروجی شود احتیاج به یك بازده زمانی ۱۰ تا ۱۵ ساله دارد در حالیكه ما در خیلی از مواقع با یك شیوه نامه خیلی از برنامه ها را تغییر دهیم.
ایشان در ادامه تصریح كرد: وقتی در مورد سیاست بین المللی سازی دانشگاهی صحبت نماییم یقیناً اثر آن در ده سال آینده نشان داده می شود پس جنس برنامه تحول آموزش پزشكی نیز همچون سیاست های است كه نتیجه بلند مدتی دارد ما نخستین خروجی های این سیاست را كه كمتر از ۴ سال است از اجرای آن می گذرد مشاهده می نماییم. مثلاً در سال ۹۴ تعداد دانشجویان خارجی در ایران زیر هزار نفر بود اما این آمار هم اكنون به بیشتر از دو هزار افزایش یافته است.
دكتر پورعباسی خاطرنشان كرد: اگر توجهی به شیوه آزمون های علوم پزشكی داشته باشیم متوجه می شویم آزمون های رشته های علوم پزشكی در ۴ سال قبل به صورت كاغذی و فیزیكی برگزار می شد اما امروزه تعداد زیادی از این آزمون ها به صورت الكترونیك انجام می شود و خیلی از دانشگاه ها كه امروز مركز مناطق آمایشی هستند برنامه ای بعنوان آزمون الكترونیكی نداشتند اما هم اكنون در هر منطقه آمایشی سه مركز آزمون الكترونیكی وجود دارد ازاین رو این موارد جزو خروجی های اولیه بسته های تحول در آموزش پزشكی است. با اینكه ما معتقد هستیم این خروجی ها كافی نیست.
دبیر ستاد تحول و نوآوری دانشگاه های علوم پزشكی همینطور تصریح كرد: جنس برنامه های تحول در آموزش پزشكی همانند جنس برنامه های سیاسی است. یعنی نتایج بلندمدتی خواهد داشت.
وی در مورد میزان همكاری دانشگاه ها در اجرای طرح تحول آزمون پزشكی نیز اظهار داشت: این مورد درست است كه بخش سلامت و درمان در اولویت اول برنامه های دانشگاه های علوم پزشكی قرار دارد و آموزش و پژوهش در اولویت های بعدی قرار می گیرد اما آنچه كه از نگاه یك سیاست گذار اهمیت دارد این است كه ببینیم كه طی ۴ سال گذشته اجرای برنامه آموزش چه جایگاهی در دانشگاه ها پیدا كرده است. ازاین رو اگر این مورد را به صورت یك روند ببینم وضعیت كاملاً متفاوت می باشد. مثلاً مرداد ۹۴ دغدغه معاونین آموزشی دانشگاه ها در سال ۹۴ این بود كه با تقاضای مهمانی دانشجویان چه برخوردی داشته باشیم اما امروزه این دغدغه ها كاملاً متفاوت شده و آنها تلاش دارند در حیطه های مختلف ظرفیت های خودرا نشان دهند و یا میز همكاری برای جذب دانشجویان خارجی راه اندازی كنند به همین جهت این از دستاوردهای بزرگ برنامه تحول به حساب می آید و گزارش های ارسالی از دانشگاه ها نظیر رشد اعتبارات بخش آموزش دانشگاه ها مبین ارتقای جایگاه آموزش در دانشگاه های علوم پزشكی است.
دكتر پور عباسی به چالش های مهم اجرای برنامه طرح تحول آموزش پزشكی اشاره نمود و اظهار داشت: هر برنامه ای مسلماً در اجرا با چالشی رو به رو می شود و ما نباید انتظار داشته باشیم هیچ چالشی پیشرو نباشد ضمن اینكه وجود چالش نیز سازنده می باشد. ازاین رو در مرحله تدوین و اجرای اولیه در حوزه همراه كردن دانشگاه ها برای اجرای این برنامه با چالش رو به رو بودیم و با دشواری توانستیم به مسؤولان دانشگاه ها بقبولانیم آموزش نیازمند تحول است. با اینكه هم اكنون این همراهی وجود دارد و ما امروز دیگر در مرحله تدوین برنامه چالشی نداریم بلكه در استقرار با یك سری چالش ها مواجه می شویم. مثلاً در دانشگاه های كوچك تر و برخی استان های دور افتاده هنوز نیازهای بهداشتی و درمانی در اولویت كاری مسؤولان قرار دارد و آموزش چندان دغدغه مسؤولان به شمار نمی رود پس این امر مهمی است كه ما در استقرار اجرای این برنامه بحث تحول در آموزش در اولویت مسؤولان قرار بگیرد.
دبیر ستاد تحول و نوآوری دانشگاه های علوم پزشكی افزود: یكی دیگر از چالش ها در اجرای این برنامه بحث ثبات مدیریت است. تقریباً می توان گفت از مجموعه معاونین آموزشی دانشگاه ها كه در سال ۹۴ اجرای برنامه را آغاز كردند تنها حدود ۴ نفر در آنها در جایگاه معاونت قرار دارند پس تغییر و تحولات مدیریتی و جابجا شدن یك چالش بسیار بزرگی است البته بدین مدلول نیست كه مدیران جدید همراه نیستند اما بالاخره تا با این برنامه آشنا گردند سوژه زمان بر خواهد بود.
به قول دكتر پورعباس سیاست تا به واحدهای عملیاتی تبدیل گردد باید تغییر و تحولات زیادی اتفاق بیفتد واحدهای عملیاتی آموزش در دانشگاه ها، گروه های آموزشی، بخش های آموزشی، بیمارستانها و غیره هستند. كه بعنوان واحدهای عملیاتی اجرای برنامه به شمار می روند. كه باید توجیه لازم از جانب اینها صورت گیرد. ازاین رو به جهت اینكه افراد با این سیاست آشنا گردند نیازی به زمان دارند. البته حوزه های ستادی معاونین و مدیران دانشگاه ها و دانشكده ها باید در این زمینه كمك كنند ازاین رو همراه كردن این واحدها چالش دیگر است ضمن اینكه تعداد واحدهای عملیاتی در دانشگاه ها ما زیاد است و ما حدود ۶۲ دانشگاه علوم پزشكی كه هر كدام آنها چندین دانشكده، گروه، بیمارستان و غیره دارند كه همه این واحدها باید در مورد اجرای این برنامه هماهنگ باشند.
به گزارش كنكوری به نقل از ایسنا، به نظر می آید، با وجود برخی انتقادات وارد شده از جانب كارشناسان و صاحب نظران به «سند تحول آموزش علوم پزشكی»، اجرای این سند تا حدودی در بعضی موارد به موفقیت هایی دست یافته است و می تواند حوزه مغفول مانده آموزش علوم پزشكی را از ورطه فراموشی بیرون بكشد.
از سوی دیگر به علت اینكه برنامه تحول در آموزش علوم پزشكی برنامه ای كیفی و ۵ ساله است، الان كه ۴ سال از اجرای آن می گذرد در مورد نتایج نهایی این برنامه نمی توان اظهارنظر قطعی كرد و باید منتظر ماند و دید آیا طرح تحول آموزش در مرحله اول پنج ساله نتایج مثبتی خواهد داشت یا خیر و اینكه آیا این طرح واقعاً می تواند عرصه آموزش علوم پزشكی را متحول سازد؟.
منبع: كنكوری
این مطلب را می پسندید؟
(1)
(0)
تازه ترین مطالب مرتبط
نظرات بینندگان در مورد این مطلب