استادیار دانشگاه علوم پزشكی ایران مطرح كرد
ظرفیت دروس اندیشه اسلامی برای ارتقاء عقلانیت اجتماعی
به گزارش کنکوری، استادیار دانشگاه علوم پزشکی ایران، اظهار داشت: از تمام ظرفیت دروس اندیشه اسلامی 1 و 2 و حتی ظرفیت دروس دیگر برای عقلانیت اجتماعی، بهره لازم گرفته نشده و با تغییراتی در سرفصل دروس و انعطاف در مباحث می توان آنرا ارتقاء داد تا بجای افراد فقط موفق، افراد شایسته تربیت نماییم.
به گزارش کنکوری به نقل از ایسنا، حجت الاسلام حبیب محمدنژاد چاوشی، استادیار دانشگاه علوم پزشکی ایران، در نشست علمی «ظرفیت درس اندیشه اسلامی ۱ و۲ در ارتقاء عقلانیت اجتماعی»، اظهار داشت: در روایتی از امام صادق(ع) داریم که عقل، رکن رکین انسان است و در اشعار هم داریم که «تو همه اندیشه ای»؛ امام(ع) چهار کاربرد عقل را مطرح کرده و فرموده است: عقل هم هوش را شامل می شود، هم فهم، هم حفظ و هم علم و در حقیقت عقل نرم افزاری است که می تواند از سخت افزار بدن و مغز انسان استفاده نماید و ادراک و دانش را به دست آورد.
وی با اعلان اینکه عقلانیت نوعی رفتار است و ما از رفتار فرد متوجه می شویم که منطقی است یا خیر، اضافه کرد: عقلانیت با کسب مهارت، تجربه و تمرین حاصل می شود و چون رفتارها عموما وابسته و تابع پیش فرض هستند، ماکس وبر آنرا به چند دسته تقسیم کرده است؛ نگاه ابزاری به عقل یعنی منفعت گرایی، ارزش گرایی، اعتقادگرایی که در این حوزه ممکنست فردی ضرر را بپذیرد ولی ارزش ها را حفظ کند و متاسفانه این نوع عقلانیت امروزه در دنیا کم شده است و دسته دیگر هم عقلانیت عاطفی است و ماکس وبر گفته است که اگر ما به احساسات و هیجانات خودمان پاسخ درستی بدهیم رفتاری عقلانی است و در نهایت هم عقلانیت سنتی و مرسوم که ریشه در آداب و سنن دارند. وبر عقلانیت سنتی و عاطفی را در زمره عقلانیت های بالا می داند.
استادیار دانشگاه علوم پزشکی ایران با اعلان اینکه عقلانیت به دو بخش فردی و اجتماعی تقسیم می شود، اظهار داشت: غربی ها عمدتاً از عقلانیت فردی بهره بردند و موجب اختلاف طبقاتی شدند ولی نئولیبرالیست ها عقلانیت اجتماعی را مطرح نمودند و این که علاوه بر منافع فردی باید به منافع جمعی هم توجه گردد. در این نگاه هم عقلانیت فردی حذف نمی شود بلکه منافع اجتماعی هم لحاظ می شود و در مدیریت یک مجموعه هم گفته می شود که چطور میتوان منافع فردی را با اجتماعی پیوند بزنیم.
حجت الاسلام محمدنژاد چاوشی به مثالی دراین زمینه اشاره و اشاره کرد: امروز خیلی از جوانان ما در انتخاب رشته مشکل دارند و ۶۰ درصد داوطلبان کنکور در رشته علوم تجربی هستند در صورتیکه نیاز جامعه اینقدر نیست و این نشان میدهد منافع فردی بر خانواده ها حاکم است تا نگاه اجتماعی.
وی با اعلان اینکه در بعضی آثار تولیدشده در کشور به عقلانیت جمعی که با عقلانیت اجتماعی فرق دارد توجه شده است، اظهار داشت: عقلانیت جمعی در فقه همان بنای عقلاست بطورمثال در یک جمع، رای اکثریت با کیست؟ این عقلانیت نه فردی و نه اجتماعی است؛ آیت الله جوادی آملی این نوع عقلانیت را عقلانیت نمی داند برای اینکه عقل می تواند آنرا نقد کند و چه بسا تحت تاثیر یکسری عوامل طبیعی باشد و همیشه تصمیم جمعی، تصمیم عاقلانه نیست بطورمثال گاهی در انتخابات فردی رییس جمهور و نماینده مجلس می شود ولی این انتخاب عاقلانه نیست.
حجت الاسلام محمدنژاد چاوشی با اشاره به عقلانیت در مباحث اسلامی، اضافه کرد: امام علی(ع) فرمودند که عاقل کسی است که زندگی خودش را اداره کند و بهترین تقدیر را در دنیا جهت زندگی خود داشته باشد ولی اهتمام اصلی او به معاد باشد. در آیات قرآن هم به مقوله عقلانیت اجتماعی پرداخته و فرموده است: الّذین یسْتمعون الْقوْل فیتّبعون أحْسنه أولئک الّذین هداهم اللّه وأولئک همْ أولو الْألْباب؛ یعنی گفت و گو و گفت وشنود با اهمیت ترین محور در عقلانیت اجتماعی است و جامعه ای که گفت وشنود در آن زیاد است عقلانیت آن بیشتر است همین طور بر طبق قرآن افراد عاقل بصیر را از نابینا، جاهل را از عالم و بد و خوب را می توانند تشخیص دهند و وقتی قصص انبیا برای آنان بیان شود از آن عبرت می گیرند و در چیزی که نمی دانند تقوا پیشه می کنند.
وی افزود: بر طبق این روایت، امام رضا(ع) هم ۱۰ خاصیت برای افراد عاقل فرموده است همچون این که امید به خیر او هست، مردم از وی در امان باشند، خیر اندک دیگران را بسیار و خیر بسیار خودرا کم می شمارد. هر چه حاجت و کمک از او بخواهند دلتنگ نشود. این افراد از طلب دانش خسته نمی گردد. فقر در راه خدا از توانگری محبوبتر و خواری در راه خدا از عزت در نزد دشمن بهتر و گمنامی را از شهرت بیشتر بخواهد و احدی را ننگرد جز این که بگوید او از من بهتر و پرهیزگارتر است و اگر ما فقط نسبت به داشته ها و جایگاه خود غرور نداشته باشیم عقلانیت اجتماعی ارتقاء زیادی خواهد یافت.
استادیار دانشگاه علوم پزشکی ایران افزود: از پیامبر(ص) هم روایتی بیان شده که بهترین شما «اولی النهی» یا صاحبان خرد هستند و اولی النهی صاحبان اخلاق خوش، حلم و بردباری زیاد و رسیدگی کننده به خویشان و نسبت به پدر و مادر و یتیمان و فقرا مهرورز هستند، کسانی که با صدای بلند سلام می کنند و وقتی مردم خوابند نماز می خواند که اشاره به نماز شب و نافله آن دارد.
وی اشاره کرد: به نظر بنده، خوب شنیدن از آیات و روایات و خوب دیدن و عبرت گرفتن از نشانه های عاقل اجتماعی است، مواسات و همدلی با نیازمندان، شناخت دوست از دشمن، تشخیص آگاهی قابل اعتماد و کوری از بینایی و عالم از غیرعالم هم از نشانه های عقلانیت اجتماعی است که امروز مشکل اصلی ما در فضای مجازی همین است. احتیاط در هنگام شک و تردید، برجسته دیدن کارهای خوب ولو کوچک دیگران و اعتماد به خدا در همه شرایط و صبر و بردباری هم از دیگر خاصیت های عقلانیت اجتماعی است.
وی با اشاره به ظرفیت های دروس اندیشه اسلامی ۱ و۲، افزود: یکسری از این ظرفیت ها عام و یکسری اختصاصی این دروس هستند، ظرفیت عمومی شامل برخی موارد است؛ اول، محیط آموزشی یعنی یک استاد پزشکی و زبان هم می تواند از ظرفیت کلاس خود برای ارتقاء عقلانیت اجتماعی بهره ببرد. دوم روش تدریس و رفتار استاد یعنی استاد چقدر تربیت یافته است که دانشجویان از آنها عقلانیت یاد می گیرند. ارزشیابی هم از ابزارهایی است که می تواند مسئولیت افراد نسبت به یکدیگر را زیاد کند ولی متاسفانه ارزشیابی های ما عمدتاً فردی است و فرد نسبت به دیگران هیچ احساس مسئولیتی ندارد. هماهنگی میان گروههای آموزشی در محیط های علمی هم از دیگر ظرفیت های فرارو برای ارتقاء عقلانیت اجتماعی است حنی چینش صندلی و محیط فیزیکی هم مؤثر است.
حجت الاسلام محمدنژاد چاوشی با اشاره به تاثیرگذاری محیط غیرفیزیکی مانند نشاط و پویایی و امید و لزوم آموزش همه استادان برای ارتقای عقلانیت اجتماعی، اشاره کرد: متاسفانه الان ارزشیابی های ما عمدتاً بصورت حفظی و ذهنی است و اگر به سمت ارزشیابی های در پروسه آموزش جلو برود موجب تقویت مهارت افراد و عقلانیت اجتماعی خواهد شد. همین طور یکی از اشکالات آموزشی در سیستم علمی ما این است که هیچ هماهنگی بین موضوعات و مباحث در دروس وجود ندارد و ممکنست یک دانشجو در یک درس مطلبی را بگیرد که در کلاس بعدی مخالف آنرا بشنود. نهاد نمایندگی ولی فقیه آثاری را به عنوان طرح کوتاه مدت تحول، طراحی نموده است ولی از فاصله ابلاغ تا انجام که فاصله سه ماهه بود جریان اغتشاشات پیش آمد و تازه متوجه ضعف در نوجوانان و جوانان شدیم و این که تعاملی با هم ندارند پس باید سریعتر تغییرات را اعمال می کردیم.
وی با اشاره به سرفصل مصوب دروس بیان کرد: بطورمثال ما باید به سرفصل انسان و ایمان و برجسته کردن مسئولیت انسان در قبال خدا، جامعه و جهان بیشتر می پرداختیم ولی در طرح جدید کوتاه مدت، این بطور کلی تضعیف شده است یا در بحث ایمان مذهبی و زندگی مؤمنانه می توانیم یکسری مباحث را بگنجانیم و از ظرفیت سرفصل ها برای ارتقای عقلانیت استفاده نمائیم.
حجت الاسلام محمدنژاد چاوشی افزود: خداوند انسان ها را مختلف آفریده است ولی از همه آنها توقع توحید و ایمان دارد و اگر همین بحث توسط استادان مسلط به خوبی توضیح داده شود در این صورت چقدر تاثیرات مثبت زیادی برجا خواهد گذاشت. یا در فصل دیگر که به صفات خدا پرداخته است می توان به بحث تجلی رحمت و علم و قدرت خدا در بحث انسجام اجتماعی توجه کرد همچتین در بحث معاد هم بر این نکته تاکید نماییم که خیلی از سؤالات خدا در قیامت به مسئولیت اجتماعی ما بازگشت دارد.
وی افزود: در اندیشه ۲ هم، در بحث ادیان و اخلاق اجتماعی اسلام می توانیم بحث مدارا و سازگاری را تبیین کنیم؛ برای مدارا و رواداری، آیات و روایات بسیار زیادی داریم و در این حوزه هم می توان مباحث خوبی را در کتب گنجاند و از ظرفیت ها بهره ببریم.
حجت الاسلام محمدنژاد چاوشی اشاره کرد: حتی اگر برخی مباحث در سرفصول نگنجد استاد بر طبق مصوبه شورای عالی انقلاب فرهنگی می تواند مواجهه منعطفانه داشته باشد و بری مباحث همچون عقلانیت اجتماعی را در دروس بحث و مطرح کند و مباحثی را که اولویت در جامعه است مبنا قرار دهد و حتی معاونت آموزشی آنرا در دستور کار قرار دهد همین طور بحث خوب شنیدن و خوب دیدن هم باید بیشتر مورد توجه قرار بگیرد.
به گزارش ماوا؛وی اشاره کرد: به نظر بنده آنچه دین از ما می خواهد فقط موفقیت نیست یعنی این که فردی فلان ثروت و رتبه علمی و ورزشی و هنری را به دست آورد بلکه آنچه امتیاز اصلی است شایستگی افراد است؛ در نگاه دین برخلاف نگاه لیبرالی، کسب موفقیت ملاک نیست بلکه کسب شایستگی مهم است؛ ویکتور هوگو گفته است من بدترین خطر را در جامعه موفقیت می دانم برای اینکه وقتی فرد نالایقی رییس شد فکر می کند شایسته بوده و رییس شده است در صورتیکه موفقیت موید شایستگی نیست.
منبع: konkoorist.ir
این مطلب را می پسندید؟
(1)
(0)
تازه ترین مطالب مرتبط
نظرات بینندگان در مورد این مطلب